Recensie Mieke: Waak over haar van Jean-Baptiste Andrea

Een verhaal over de liefde tussen twee mensen die elkaar nooit hadden mogen ontmoeten. Viola en Mimo vinden en verliezen elkaar keer op keer zonder ooit hun relatie op te geven. Het boek is in 2023 bekroond met de Prix Goncourt.

Waak over haar★★★★

Mimo Vitaliani meet maar 1 meter 40, maar dat belet hem niet om een uitzonderlijk, gepassioneerd, liederlijk, en toegewijd leven te leiden. Het boek begint als hij op zijn sterfbed ligt, in 1986, omringd door monniken. Al veertig jaar woont hij in een abdij. Is het om te waken over haar, de marmeren piëta die door het Vaticaan diep is weggestopt in een berg, omdat ze een vreemde, betoverende uitwerking heeft op degenen die naar haar kijken?

Dan zoeft het verhaal terug in de tijd. Als Mimo twaalf is wordt hij vanuit Frankrijk op de trein en aan het werk gezet bij een oom in een dorp in Noord-Italië, een middelmatige beeldhouwer, die hem ronduit slecht behandelt. Zijn leven verandert als hij Viola ontmoet, dochter van een aristocratische familie. Hoe verschillend ook, er ontstaat een diepe zielsverwantschap. ’s Nachts ontmoeten ze elkaar op de begraafplaats. Zij belooft hem te helpen de grootste beeldhouwer van de wereld te worden, hij zal haar helpen om te vliegen.

De bijzondere vriendschap tussen die twee vormt het hart van dit heerlijke leesboek. Zij is eigengereid en hyperintelligent, haar familie is rijk en maakt deel uit van de hoogste kringen. Als vrouw kan ze door de heersende conventies geen kant op. Hij heeft talent, is arm en wordt door zijn geringe lengte niet voor vol aangezien.  Uiteindelijk krijgt hij succes, maar het is een lange weg. Een woest leven, met veel drank, liederlijke figuren, en een suf baantje in een aftands circus, waar de zestigjarige Sarah hem ontmaagdt.

Dat hij meeslepend kan schrijven wist ik al toen ik Duivels en heiligen las. Ook nu spelen Kerk en politiek een grote rol. Het verhaal ontwikkelt zich tegen de achtergrond van het opkomend fascisme. Viola’s ene broer schopt het bijna tot paus, haar andere klimt op in kringen van Mussolini, die met de ‘Mars op Rome’ aan de macht komt. Hoewel Mimo zich alleen met kunst wil bezighouden, ontkomt hij er niet aan zich in te laten met het regime, dat hem grote opdrachten verleent.

Als je denkt aan de megalomane architectuur van het fascisme kun je je daar van alles bij voorstellen. Hij wordt zelfs toegelaten tot de prestigieuze koninklijke Academie, met hulp van beide broers van Viola, want het is allemaal achterkamertjes en vriendjespolitiek. Maar hij komt dankzij Viola tot inkeer!

In een meesterlijke scène beschrijft Andrea hoe Mimo de chique, decadente kunst-hotemetoten de waarheid zegt: ‘Jullie mogen je medaille houden, stop hem maar in je reet’. Er viel een verbijsterende stilte in het gezelschap. Ik geloof dat de aarde een beetje van zijn as afweek, zo heftig was de schokgolf.’

Al met al een boek om meerdere dagen in te verdwijnen. En de hele tijd hangt er die mysterieuze vraag in de lucht: hoe zit het nou met dat beeld? Voordat Mimo zijn laatste adem uitblaast, kom je ook dat te weten. Al is het niet zo spectaculair als ik gehoopt had.

Uitgeverij Oevers 424 blz. € 29,50 (e-boek € 14,50)