Recensie Mieke: De verbindingen van Philip Snijder

Het bestaan van de dienstplichtige militair in de jaren 70 en 80, zijn ontheemding, zijn verlangen naar familie en geliefden, zijn kwetsbaarheid vermomd als rauwe stoerheid.

De verbindingen ★★★★

Ik ben al heel lang fan van de boeken van Snijder, die in romanvorm, veel heeft geschreven over zijn jeugd in een oude volksbuurt, een toen nog armoedig deel van Amsterdam, het Bickerseiland. Nu is een huis er onbetaalbaar, maar dit terzijde.

In De verbindingen, waarin ongetwijfeld ook autobiografische elementen zitten, maken we kennis met een naamloze verteller die als nachtportier werkt in een shabby hotel op de Wallen. Het is 1980, we zitten midden in de hoogtijdagen van de heroïne. ‘Ik was vierentwintig en in mijn leven viel nog steeds geen herkenbare lijn te bespeuren.’ Als hij op een van de toiletten een straatjunk aantreft met een injectiespuit bungelend aan zijn dijbeen, roept hij uit: ‘Vaandrig Van den Boogaert…?

Dan springen we direct drie jaar terug in de tijd, en leren we de verteller beter kennen. Een student pedagogiek, maar niet erg enthousiast, een vriendin die bij hem inwoont, maar de vonken vliegen er niet bepaald vanaf. Hij voelt zich een vreemde in zijn eigen leven. ‘Nooit was het vertrouwd en herkenbaar.’ De oproep voor militaire dienst komt misschien niet eens zo heel ongelegen. Met de bijnaam stekker komt de verteller als radio telefonist op een Navo-basis in Duitsland terecht.

Het soldatenleven in al zijn platvloersheid wordt door Snijder geweldig beschreven. Al die jongens die ook maar van de ene dag op de andere in een totaal ander bestaan zijn gedumpt. Scheten, zuipen, boeren, en elkaar afzeiken. Ondertussen denk je wel: hoe zat het nou met die junk?

Stekker moet ’s nachts langs de wachttorentjes en dan krijgt hij van alles te horen, want in die stoere soldaten zitten kleine bange jongens. Al luisterend wordt hij ‘een verzamelaar, een soort archivaris van de persoonlijke geheimen van het vierde peloton.’

Dan duikt er een officier op, een bekende, met wie hij op de dag van de keuring zo’n vertrouwelijk gesprek had gevoerd. Wat is er in hém gevaren? De spanningen lopen op, als deze nieuwe officier een waar schrikbewind voert onder de manschappen. Het hoe en waarom ga ik niet vertellen want het is gewoon te leuk, al die verrassingen en wendingen in het verhaal. Ik vloog door De verbindingen heen en uiteindelijk kwam ik natuurlijk weer uit in 1980. Dan wordt duidelijk hoe het nu zat met die junk in de wc. Heerlijk!

Toch is dit niet een lachen, gieren, brullen boek. Daar is Snijder een veel te goede schrijver voor. Het gaat wel degelijk ook over de vraag hoe je een goed, zinvol en gelukkig leven leidt. Die gesloten wereld van de dienstplicht is natuurlijk een ideale omgeving voor allerlei intriges. Waarom is er eigenlijk zo weinig literatuur over geschreven? Of zie ik nu allerlei meesterwerken over het hoofd?

Uitgeverij Atlas Contact 249 blz. € 23,99 (e-boek € 13,99)