Recensie Mieke: De vegetariër van Han Kang

Yeong-hye lijdt aan afschuwelijke nachtmerries waardoor ze radicaal besluit te stoppen met het eten van vlees. Nadat haar echtgenoot haar verlaat wil ze niets liever dan zelf ontsnappen aan haar vleselijke bestaan door een boom te worden – de puurste levensvorm op aarde.

De vegetariër★★★★★

Toen ik bezig was in De vegetariër vroeg iemand me of ik het goed of slecht vond. ‘Dat weet ik nog niet’, zei ik. ‘Voorlopig vind ik het vooral ráár.’

Ik had toen net het eerste van de drie delen uit. Daar is een nare man aan het woord: ‘Voordat mijn vrouw vegetariër werd, had ik haar in alle opzichten altijd volstrekt oninteressant gevonden’, luidt de eerste zin. Echtgenote Yeong-hye is in zijn ogen ‘een passieve vrouw’ die elke ochtend om zes uur opstaat om rijst en soep te maken, dat wel. Maar dat is normaal in Zuid-Korea (en in Japan). 

Alles verandert als hij haar om vier uur in de ochtend bij de koelkast ziet staan, waar ze alle pakjes vlees uitgooit, een horrorachtige scène. ‘Ik had een droom’, is het enige wat ze zegt. Vanaf dat moment weigert ze vlees en vis te eten, iets waar haar omgeving geen enkel begrip voor heeft. Een etentje met de baas verloopt desastreus en een familiedinertje eindigt in een slachtpartij: haar vader propt een stukje vlees bij haar naar binnen, en slaat haar. Yeong-hye probeert met een fruitmesje haar polsen door te snijden. Het zijn heftige scènes, die me koude rillingen bezorgden. 

Je vraagt je af wat er in haar omgaat. Maar in deel 2 is niet zij, maar haar zwager aan het woord, een mislukte videokunstenaar, die op de zak van zijn vrouw teert. Sinds hij Yeong-hye over zijn schouder gedrapeerd naar het ziekenhuis bracht, raakt hij gefascineerd door haar en wil haar naakte lichaam beschilderen met bloemen. Alweer een man die zich haar toe-eigent! Maar zij vindt het prima. Achteraf begrijp je dit omdat Yeong-hye een boom wil worden. Dit is als het ware een stap dichter bij haar wens om op te gaan in de natuur. Zo heb ik het maar opgevat.

Maar dat komt pas in deel 3 aan bod, waarin haar zus haar opzoekt in een inrichting. Tegen die tijd heeft ze zich volledig uitgehongerd. ‘Haar zus stond ondersteboven op haar handen te balanceren, haar gezicht bijna paars.’ Weer een droom: ‘Er groeiden bladeren uit mijn lichaam en er kwamen wortels uit mijn handen…’

Prachtige poëtische beelden zijn het, en het verhaal fascineerde, maar waar gáát het nou eigenlijk over? Ik kwam hier op uit: het verzet van Yeong-hye is gericht tegen het patriarchaat, al wordt dat nergens expliciet gezegd. Ze was als kind al slachtoffer van de losse handen van haar vader, een trotse veteraan uit de Vietnamoorlog. Het stoppen met (vlees) eten is de enige manier om grip op haar leven te krijgen. Ze wil ontsnappen aan haar vleselijke bestaan. Als mens ben je altijd iets kapot aan het maken, door te consumeren, door te bestáán. Je bent zelf vlees.

Ja mensen, makkelijke kost is het niet, toch heb ik het boek geboeid uitgelezen.

Het had wel een beter omslag verdiend. Wie verzint zoiets?

Uitgeverij Nijgh & Van Ditmar 222 blz. € 20 (e-boek € 7,49)