Recensie Mieke: Dagen als vreemde symptomen

Een kijkje in het hoofd van een vrouw met een meervoudig gehandicapt kind, in experimenteel proza.

Dagen als vreemde symptomen ★★★★

Maar liefst drie motto’s heeft dit boek met deze raadselachtige titel. Dante: ‘Hier komt men in het oord der folteringen’; Sophocles: ‘Het is vreemd op deze wereld’; Albert Camus: ‘Het absurde heeft slechts betekenis in hoeverre men er niet mee instemt.’ Kortom, deze lezer is gewaarschuwd.

Het eerste deel heet Connecties. Het gaat over een vrouw, een bevalling, een dochtertje, treurige seks. Heftige beelden. Sisyphus noemt ze zichzelf, ze worstelt zich door de dagen, duwt een lege rolstoel voort op weg naar het dagcentrum, vergelijkbaar met die van haar mythische voorganger, die een steen de berg op sjouwt die telkens weer naar beneden rolt. Langzaam wordt duidelijk dat haar dochtertje meervoudig gehandicapt is. ‘Jullie moeten er maar niet te veel van verwachten, zegt een van de artsen ten slotte.’

Het deel Ontdekkingen bevat korte passages, soms alleen zinnen, waarin de moeder zich richt tot haar dochter, Mia. ‘Wat ik ervoor terugkrijg? Voor de genadeloze regelmaat van het zorgen, voor alle energie die ik spendeer, alle moeite die ik doe? Dat jij in leven blijft. Dat ik nog niet gefaald heb. En af en toe die twinkeling.’

Dat fragmentarische werkt goed, soms is een bladzijde maar éen zin, sommige stukken lezen als poëzie, zíj́n poëzie: ‘Laten we samen blanco zijn. Onbevlekt als een pas geverfde muur. Als een grasveld waar een laagje nachtvorst overheen getrokken is.’

Heeft de schrijster zelf een gehandicapt kind? Je zou het denken: ‘Je bent bijna acht en ik denk aan dingen die een kind op jouw leeftijd zou moeten kunnen. Een sleutel in het slot steken, knoflook pellen, enz.’ Zinnen die hard aankomen. Maar Baerwaldt is er duidelijk niet op uit om alléén een ontroerend boek over het hebben van een gehandicapt kind te schrijven, en het isolement waar je dan in terecht komt.

Als ‘de hospita’ haar intrede doet wordt het voor mij raadselachtiger. Ze gaan samen op zonvakantie, een tocht die naar de onderwereld voert. ‘Dit is de hel toch?’ Daar is Dante! De hospita ontwikkelt vleugels, (wel ja, de mythe van Icarus kan er ook nog wel bij) en wordt een stipje in de wolken. Sisyphus rent haar achterna.

Baerwaldt maakt het de lezer niet makkelijk. Zo is er ook nog het thema van de band van Möbius, die de cover siert, een ruimtelijke figuur die slechts één kant heeft. Levensechte scènes, mythische verwijzingen en filosofische bespiegelingen wisselen elkaar af in dit gelaagde boek. Het heeft iets pretentieus met al die motto’s en die mythologie, maar het is tegelijkertijd heel alledaags. Een wonderlijke combinatie, en ik had niet de illusie dat ik alles meteen begreep. Maar dat hoeft ook niet altijd. Misschien moet ik er opnieuw in beginnen, terwijl ik die Möbiusband in elkaar knutsel.

Uitgeverij Querido 232 blz. € 22,99 (e-boek € 11,99)